W moim aktywnym słowniku: synonimy i antonimy

Bogacenie słownictwa ucznia jest ważne na każdym etapie edukacyjnym.
Warto więc ćwiczyć korzystanie na lekcji ze słowników, aby wyrobić u uczniów nawyk poszukiwania. Ze względu na ilość słowników dostępnych w szkolnej bibliotece, moi uczniowie pracują w małych grupach. 

 Zależy mi na tym, aby każdy z nich samodzielnie wyszukał hasło i wynotował np. wyrazy bliskoznaczne. 


Dla urozmaicenia podczas lekcji korzystamy z aplikacji do tworzenia chmur wyrazowych. 

Uczniowie wypisują  synonimy do wybranego przez siebie lub wyznaczonego przez ze mnie  słowa, a następnie wykonują chmurę wyrazową w taki sposób, aby przybrała kształt jednego z wypisanych wyrazów lub swobodnie się z tą grupą kojarzyła.


Słownik wyrazów bliskoznacznych inaczej synonimów służy do tego, żeby nie powtarzać tych samych słów, znaleźć termin, który pomoże się wyrazić inaczej. 

Synonimy są najliczniejszą grupą wyrazów o podobnym, bliskim znaczeniu, dlatego nazywamy je  wyrazami bliskoznacznymi. 

Mimo bliskości znaczenia wyrazy te różni natężenie cechy lub subiektywna postawa mówiącego względem treści wypowiedzi. 

Warto więc podkreślić, że synonimy różnią się odcieniem znaczeniowym oraz barwą uczuciową. Mogą one być negatywnie nacechowane, neutralne lub pozytywne.


Spotykamy się również z synonimami regionalnymi, np. ziemniaki = kartofle = pyry = grule. Zarówno synonimy emocjonalne, jak również regionalne są to synonimy stylistyczne. 

Niektóre synonimy mają ograniczony zakres łączenia się z innymi wyrazami, tzn., że piwne mogą być tylko oczy, a kasztanowe włosy – uniwersalnym wyrazem będzie brązowy.

Z kolei antonimy są to wyrazy o znaczeniu przeciwstawnym, a kontrast znaczeniowy uwydatnia się, gdy zestawiamy je w pary: gruby – chudy, wysoki – niski, prawda – fałsz, życie – śmierć, mądrość – głupota, dobro- zło.

System językowy umożliwia również tworzenie antonimów metodami słowotwórczymi, za pomocą odpowiednich formantów, np. bezpieczny – niebezpieczny, pośredni – bezpośredni, odkrywać – zakrywać, przybywać – ubywać. 
Wiele antonimów tworzymy przez dodanie przedrostka nie- , np. miły- niemiły, przyjaciel- nieprzyjaciel, prawda- nieprawda. Niektóre słowa mają więcej niż jeden antonim, w zależności od kontekstu.




Antonimia jest wykorzystywana często jako środek artystyczny w literaturze, gdyż operowanie kontrastem wzmacnia siłę ekspresji i staje się źródłem wielu dowcipów słownych. 

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Skecz na zakończenie roku szkolnego lub inną uroczystość szkolną

Zbiór wykreślanek ortograficznych na zajęcia wyrównawcze

Przykład opinii wychowawcy klasy o uczniu

Generator napisów 4

Tworzymy makietę miejsca akcji- "Chłopcy z Placu Broni"