Okazujemy życzliwość i poznajemy kulturę, zwyczaje, religię żydowską- część 3

1.      Jaki jest charakterystyczny strój żydowski?
Strój, jaki na co dzień noszą niereligijni Żydzi, nie charakteryzuje się niczym, wiele cech szczególnych ma natomiast strój noszony przez Żydów ortodoksyjnych. Wynika on z przepisów religijnych i w większym stopniu dotyczy mężczyzn. Noszą oni czarne kapelusze, zastępowane w szabat przez futrzane czapki. Zakładają białe koszule bez krawata i czarne chałaty (płaszcze noszone głównie przez Żydów Europy wschodniej), noszą brody oraz krótkie włosy z pejsami. Rabini najczęściej zakładają czarny garnitur, białą koszulę i jarmułkę. Podczas modlitwy ich ubiór uzupełniany jest w tałes (szal modlitewny) i tefilin (dwa skórzane pudełka, wykonane z jednego kawałka skóry koszernego zwierzęcia, w których znajdują się zwitki pergaminu z zapisanymi cytatami z Tory).

  2.      Dlaczego kogoś nazywamy Żydem, mimo że wiemy, iż jest Polakiem?
Być może wiąże się to z chęcią obrażenia kogoś poprzez przypisanie mu negatywnych cech, jakie stereotypy przypisują Żydom. Bywają oni uważani za ludzi przebiegłych, sprytnych i nadmiernie przywiązanych do pieniędzy. Idąc tym tropem, nieco pogardliwie Żydami bywają nazywani ludzie mający potocznie mówiąc "głowę do interesów", którzy zarabiają duże pieniądze lub prowadzą własny, dobrze prosperujący interes. Jak wszystkie stereotypy, te również są krzywdzące i w żadnej mierze nie powinno się ich powielać. 

3.      Skąd u Żydów takie zdolności matematyczne?
To chyba kolejny stereotyp, nie można powiedzieć, że Żydzi mają większe zdolności matematyczne od innych narodowości. Stosując się do nauk Tory, Żydzi kładą bardzo duży nacisk na wykształcenie, przez co rzeczywiście osiągają duże sukcesy na polu naukowym (wcześniej wspominałam, że 20% laureatów Nagrody Nobla stanowią osoby pochodzenia żydowskiego). Tych zdolności nie można jednak uzależniać i wiązać bezpośrednio z pochodzeniem, a raczej z ciężką pracą wkładaną w uzyskanie gruntownej wiedzy. 

4.      Jaka książka najtrafniej przybliży nam historię narodu żydowskiego?
O narodzie żydowskim napisano i nadal pisze się bardzo wiele. Na bibliotecznych i księgarnianych półkach znajdziemy mnóstwo książek traktujących o historii, religii czy kulturze żydowskiej.
Jednym z wielu przykładów może być wydana w 1998 roku książka Paula Johnsona pt. "Historia Żydów", czy wydana w 2009 roku "Żydzi. Naród, historia, religia" autorstwa Leo Treppa.
Przykładem książki, z której możemy czerpać wiedzę dotyczącą Żydów Pomorza Zachodniego jest książka pt. "Dawne cmentarze żydowskie w powiecie gryfińskim i stargardzkim" autorstwa Eckeharta Ruthenberga .

 5.      Co Żydzi jedzą najchętniej, a czego jeść nie mogą?
Jak już było wspomniane, przepisy dotyczące jedzenia zostały uregulowane w Torze, a w związku z tym są przez Żydów traktowane jako nakaz Boży i bezwzględnie przestrzegane (dotyczy to oczywiście Żydów religijnych).
Spożywanie wszystkich produktów pochodzenia roślinnego nie jest obwarowane jakimikolwiek nakazami czy zakazami, można je zatem spożywać bez ograniczeń. Jeśli chodzi o zwierzęta, to sprawa jest dużo bardziej skomplikowana. Do spożycia nadają się jedynie zwierzęta posiadające rozdzielne kopyta i będące przeżuwaczami. Zwierzęta nie posiadające obu tych cech uważane są za nieczyste. Ponadto do spożywania przeznaczone są również ptaki hodowane w warunkach domowych (kury, kaczki, gęsi, indyki) oraz wszystkie ryby, zabronione jest natomiast jedzenie wszelkich owoców morza (krewetki, małże, ostrygi itd.) 6.      Skąd wywodzi się naród żydowski?
Żydzi (dosł. "chwalący Jahwe") nie są grupą jednolitą etnicznie, dlatego niemożliwe wydaje się podanie jednego miejsca czy grupy etnicznej ich pochodzenia. W starożytności był to lud semicki, zamieszkujący ziemie Palestyny obiecane ich ojcu duchowemu Abrahamowi przez Boga Jahwe. W średniowieczu i czasach nowożytnych naród ten mieszkał w  diasporze na całym świecie i posługiwał się wówczas wieloma różnymi językami. Żydów całego świata określa wspólna wiara.
 7.      Jak przebiega chrzest Żyda?
Wyznawcy judaizmu nie są chrześcijanami, a tym samym nie ma w ich religii ceremonii Chrztu Świętego. Pierwszym rytuałem religijnym, przeznaczonym jedynie dla chłopców, jest obrzezanie, o którym będzie mowa przy dalszych pytaniach. 

8.      Jakie są najpopularniejsze imiona żydowskie?
Zgodnie ze zwyczajami żydowskimi, każdemu dziecku należy prócz imienia, którego będzie używać na co dzień, nadać również imię hebrajskie. To drugie ma mu służyć w przyszłości w synagodze, gdy będzie wzywane do czytania Tory, jest ono również wpisane w kontrakt małżeński, a po śmierci krewni i znajomi będą je wymieniać w modlitwach. Dzieciom bardzo często nadaje się imiona zmarłych członków rodziny lub żyjących jeszcze dziadków, aby podkreślić ciągłość następujących po sobie pokoleń. Wiele z popularnych do dziś imion żydowskich jest nam znana ze Starego Testamentu, jak na przykład: Abraham, Daniel, Dawid, Szymon, Samuel, Rut, Miriam, Juda, Aaron czy Izrael (Jakub).
 9.      Jak wygląda  żydowski pogrzeb ?
Zacznijmy od przygotowań do pogrzebu. Obecne przy konającym osoby upewniają się, że nie żyje, sprawdzając czy oddech ustał. Następnie kładą zmarłego na ziemi, z której człowiek powstał i do której musi powrócić. Akt zgonu wystawia lekarz. Część bliskich zmarłego wykonuje prostą trumnę z nieociosanego drzewa, natomiast inni obmywają ciało, kładą zmarłemu skorupy na oczach i kamień pod brodę. Ciało nie jest w żaden sposób ozdobione. Zostanie ono jedynie pokryte prześcieradłem i polane wodą, co jest symbolem oczyszczenia zmarłego od wszelkiej zmazy. Następne ciało zostaje ubrane w proste, lniane szaty. W trumnie jest rozściełany biały całun, a na nim tałes i lniany pas, którym przewiązuje się zmarłego w talii. Pod głowę zmarłego kładzie się napełniony piaskiem lniany worek, w którym przechowywał "śmiertelne szaty". Ciało przewiązuje się pasem, przykrywa tałesem i spowija w biały całun. Na wierzch sypie się garść ziemi przywiezionej z Ziemi Świętej, co symbolizuje powrót do kraju przodków. Żałobnicy gromadzą się przy trumnie, prosząc o przebaczenie, jeśli w czymś uchybili zmarłemu za jego życia. Czuwają oni nad ciałem do pogrzebu, który powinien odbyć się jak najszybciej, najlepiej tego samego dnia co zgon. Osoby z towarzystwa pogrzebowego kopią grób. Nabożeństwo pogrzebowe jest bardzo proste, odmawia się wówczas modlitwy, recytuje psalmy i wersety biblijne nad trumną pokrytą w tym czasie czarnym całunem. Gdy ciało jest składane do grobu, uczestnicy pogrzebu rozdzierają nieco górną część swoich ubrań, błogosławiąc Boga, który jest prawdziwym Sędzią. Zwyczaj ten został ustanowiony, aby rodzina i przyjaciele mogli dać ludzki wyraz swojej rozpaczy. Podobnie jak w pogrzebach katolickich, Żydzi przed zakopaniem zwyczajowo sypią na trumnę ziemię. Najbliżsi zmarłemu przyjmują zwyczajowe słowa pocieszenia: "Niech Wszechobecny Bóg pociesz was pośród tych wszystkich, którzy opłakują Syjon i Jerozolimę".

10.  Co to jest halacha ?

Jest to nazwa wykładni prawa mojżeszowego zawartego w Torze, czyli opis tego, jak należy je stosować do konkretnych sytuacji życiowych.

11.  Co to jest święto Chanuka (Święto Świateł)?
Jest to święto obchodzone w czasie przesilenia zimowego, mające charakter drugorzędny. Nie wynika z przepisów Tory i nie obowiązuje wówczas nakaz powstrzymania się od pracy. Jest ono obchodzone jako pamiątka cudu, jaki miał miejsce w Świątyni Jerozolimskiej podczas żydowskiego powstania Machabeuszy przeciwko Grekom.Historia: Tolerancyjni władcy greccy pozwalali podbitym ludom na kontynuowanie ich lokalnych kultów, jedyny wyjątek od tej reguły stanowił judaizm. Władze greckie okupujące obszar starożytnego Izraela występowały przeciwko religii judaistycznej. Wynikało to z nieznajomości i strachu Greków, w których przerażenie budził już sam fakt, że Żydzi wierzyli w Boga, którego nie można zobaczyć. Była to abstrakcja budząca lęk i nienawiść, skąd później wzięły się oskarżenia o czary, rzucanie klątw i uroków czy innej tajemne rytuały. To właśnie wtedy Żydzi zostali po raz pierwszy oskarżeni o mord rytualny. Posiadanie Tory, obrzezanie dzieci czy jakiekolwiek inne przejawy wyznawania judaizmu były karane śmiercią. Najświętsze miejsce, jakim dla Żydów była Świątynia Jerozolimska, zostało zbeszczeszczone. Wybuchło wówczas powstanie, w wyniku którego udało się wygnać Greków z ziem Izraela. Dzięki powstaniu udało się ocalić niepodległość, tradycje oraz prawo do wyznawania monoteizmu. Gdyby powstanie nie wybuchło, judaizm prawdopodobnie przestałby istnieć, Żydzi zostaliby zhellenizowani a losy całego świata potoczyłyby się zapewne inaczej. Tzw. cud chanukowy niesie za sobą jeszcze jedno przesłanie: cud może się zdarzyć, lecz od ludzi, ich gotowości do walki i poświęcenia zależy, czy zaistnieją warunki na tyle dogodne, aby mógł on nastąpić.